مدرک پولی ماشه سرمایه سالاری بر شقیقه شایسته سالاری
سیستم آموزشی در کشور به دو بخش آموزش و پرورش و آموزش عالی تقسیم شده است. طبق بند سی‌ام قانون اساسی، فراهم کردن زمینه تحصیل رایگان برای دانش‌آموزان از وظایف دولت بوده و افراد در این بازه سنی موظف هستند این تحصیلات رایگان را طی کنند. اما همه حرف و حدیث‌ها به مقطع دوم سیستم آموزشی در ایران یعنی تحصیلات عالی و نحوه ورود متقاضیان به آن بر می‌گردد.
کنکور، تا همین چند سال پیش که تعداد دانشگاه‌ها نسبت به امروز کم و ظرفیت پذیرش در آنها پایین بود، مهم‌ترین سد و سنگی بود که در راه جوانان متقاضی ورود به دانشگاه وجود داشت. همین امر سبب شد رقابتی علمی در بین داوطلبان ورود به دانشگاه شکل بگیرد و دست آخر افرادی می‌توانستند وارد دانشگاه شوند که از لحاظ کسب نمره علمی از سایرین بالاتر بودند. شانس این افراد نسبت به سایرین در این بود که مزد تلاش خود را به صورت تحصیل رایگان در دوره‌های روزانه دانشگاههای دولتی می‌گرفتند. البته این پایان ماجرا نبود و دانشگاه آزاد نیز در سوی دیگر قضیه با شرایط رقابت سخت که تنه به تنه آزمون دانشگاههای دولتی می‌زد در حال پذیرش دانشجو بود اما تنها امتیاز قبول شدگان این دانشگاه آن بود که فقط می‌توانستند تحصیلات خود را در مقطع عالی ادامه دهند و به ناچار باید شهریه تحصیل خود را از جیب می‌پرداختند.
تا اینجا اگر چشم‌مان را بر رقم بالای شهریه‌های دانشگاه آزاد ببندیم، مشکلی وجود نداشت، زیرا در شرط ورود هر دوی این دانشگاه‌ها آزمونی سخت بود که نتیجتاً افراد شایسته وارد آن می‌شدند. اما در سال‌های پایانی دولت اصلاحات زمزمه‌هایی مبنی بر جذب دانشجو بدون کنکور اما با پول! شنیده شد. یعنی قرار بود شاخ غول کنکور شکسته شود اما نه با تبر همه، بلکه با تبر ثروتمندان! «دانشجوی پولی» قرار بود تنها با پرداخت هزینه‌هایی سنگین، بدون کنکور وارد دانشگاه شود. دانشگاه تهران اولین دانشگاهی بود که با راه‌اندازی پردیس خود در کیش این حرف و حدیث‌ها را عملی کرد اما تیر خلاص را دانشگاه صنعتی اصفهان زد که اقدام به جذب 40 دانشجوی بدون کنکور و با اخذ شهریه 45 میلیون تومانی در رشته عمران کرد. اقدامی که با شدت گرفتن اعتراض دانشجویان و موج اعتراضی که در سراسر کشور نسبت به جذب دانشجوی پولی صورت گرفت، منتفی شد!
مجوز جذب دانشجوی پولی در برنامه پنجم توسعه و با موافقت دولت و مجلس داده شد. موافقت این دو قوه اعتراض شدید دانشجویان را در سراسر کشور به دنبال داشت. اعتراضی که مقطعی نبود و به صورت سلسله‌وار تا همین امروز ادامه داشته و منجر به شکل‌گیری شورای هماهنگی کشوری مبارزه با پولی شدن دانشگاههای دولتی شده است.
دانشجوی پولی، خاری در چشم عدالت‌خواهی
پولی شدن ورود به دانشگاههای دولتی که تا کمی پیشتر، به جان کندنی امکان ورود به آن بود، در تضاد کامل با مفهوم عدالت آموزشی قرار داشت. عدالت آموزشی در جمهوری اسلامی توانسته بود عدالت در مقطع آموزش و پرورش را به خوبی اجرا کند، اما در مقطع تحصیلات عالی با این مصوبه دولت و مجلس به افتضاح کشیده شده بود. مصوبه‌ای که هم عدالت را زیرپا می‌گذاشت هم با روح انقلاب اسلامی که انقلاب مستضعفان بود و قرار بود مستضعفان ولی نعمت انقلاب باشند در تضاد بود.
درصورت اجرایی شدن قانون دانشجوی پولی، آن عده از مردم که ثروتمند بودند حق ورود به دانشگاه را داشته و افراد متوسط رو به پایین باید امید خود را برای ورود به دانشگاه از دست می‌دادند. به بیانی دیگر ورود به دانشگاه از «شایسته سالاری» به «سرمایه سالاری» در حال تغییر بود. اولین پیامد ذبح عدالت آموزشی در این قانون آن بود که منجر به احیای فاصله طبقاتی و طبقه غنی و ضعیف می‌شد که به قول معروف این بار، دیگر حسابی به چشم می‌آمد. همین امر باعث شده بود تا اعتراض اصلی دانشجویان از آن زمان تا کنون، نادیده گرفتن مفهوم عدالت در نحوه ورود به جایی باشد که از محصلان آن به مؤذنان جامعه تعبیر شده است.
این عین بی‌عدالتی بود که در یک کلاس درس، یکی با زور و زحمت و چند سال درس خواندن وارد شود و نفر بغلی‌اش بدون هیچ کدام از این تلاش‌ها و تنها به واسطه ثروت پدری پشت میز دانشگاه بنشیند. وجود چنین جوی یقیناً منجر به تحقیر روحیه آن دسته اول خواهد شد.
چوب لای چرخ‌های اقتصاد!
از دیگر انتقادات جدی که به پذیرش دانشجوی پولی وارد است، این است که دانشجو پس از اتمام تحصیلات باید بتواند در حوزه کاری مربوط به خود، هزینه‌ای که برای تحصیل وی رفته است را از طریق چرخه صنعت بازگرداند. حال دانشجویی که نه به واسطه عقبه علمی بلکه به واسطه عقبه مالی وارد دانشگاه شده است، آیا قرار است به واسطه همان ثروت پدری به پیشرفت علم و صنعت کمک کند؟ باید قبول کرد مهم‌ترین شرط استخدام در بخش‌های دولتی و حتی بخش‌های خصوصی در مرحله اول مدرک است. هنگامی که باب مدرک پولی در دانشگاه فتح شود، در آینده قرار است چه کسانی به مشاغل دولتی به خصوص در صنعت تزریق شوند؟ و آیا می‌توان در رشته‌های علمی نظیر نانو، هسته‌ای و پزشکی، عرصه را برای افرادی که صلاحیت ابتدایی را نداشته و تنها به واسطه پول صاحب مدرک شدند گشود؟
نرخ چقدر است؟
باید گفت منظور از دانشجوی پولی و آنچه با اعتراض گسترده دانشجویان رو‌به‌رو شد، نحوه پذیرشی بود که در آن کنکور حذف شد و تنها پرداخت شهریه سنگین ملاک بود. لذا آن دسته از دانشگاههای غیر‌دولتی نظیر پیام نور، جامع علمی کاربردی، غیرانتفاعی و حتی شبانه دولتی نیز که اقدام به اخذ شهریه می‌کنند از شرط ورود شرکت در آزمون کنکور سراسری یا آزاد مستثنی هستند.
هرچند با اعتراضات صورت گرفته جذب دانشجوی پولی در دانشگاه دولتی ملغی شد اما این اتفاق در تحصیلات تکمیلی و دوره دکترا در برخی از دانشگاه‌ها دیده می‌شود. در دوره کارشناسی نیز پردیس‌های مختلفی که به عنوان شعبه شماره دو دانشگاههای دولتی شناخته می‌شوند مشغول جذب دانشجوی پولی هستند. در حالی که رقم شهریه برخی دانشگاه‌ها در مقاطع تحصیلات تکمیلی تا 50 میلیون نیز می‌رسد. یکی از مسئولان وقت اینطور ادعا کرده بود که جذب دانشجوی پولی راهی است برای افرادی که بعضاً در مناطق محروم هستند و ورود با کنکور برایشان سخت است!
برای مثال شهریه ثابت دوره دکترا در پردیس دانشگاه یزد ترمی 3 میلیون تومان برای رشته‌های غیر علوم انسانی است که در همین رشته‌ها شهریه متغیر طبق آنچه خود این دانشگاه عنوان کرده است ترمی 5 میلیون و 500 تومان می‌شود! در همین حال شهریه کل دوره‌های دکترای بدون کنکور در پردیس خودگردان تبریز مبلغ 000، 500، 49 تومان برای رشته‌های انسانی و 000، 500، 60 تومان برای سایر رشته‌های این دانشگاه است. پردیس دانشگاه تهران نیز در دوره‌های کارشناسی ارشد بدون کنکور، رقم 2 میلیون و 700هزار تومان را برای شهریه ثابت در رشته‌های فنی و مهندسی و 2 میلیون و 500 هزار و 650 تومان را به عنوان شهریه ثابت گروه هنر در نظر گرفته است که البته باید اشاره کرد این رقم مربوط به سال تحصیلی 92- 91 بوده و تا امسال بیشتر نیز شده است.
رقم‌هایی که به اعتراف مسئولان وزارت علوم حدود یک پنجم آن هزینه واقعی است و مابقی سود دانشگاه‌ها! این تصور که دانشگاه‌ها از این طریق به خودکفایی خواهند رسید تصور غلطی است که دانشگاه را به شکل یک بنگاه درآمدزایی می‌بیند. خودکفایی اصلی دانشگاه‌ها، در به کارگیری آموخته‌های دانشجویانی است که در آن دانشگاه تربیت یافته‌اند. نتیجتاً باید گفت در صورت عمومی شدن جذب دانشجوی پولی باید علاوه بر شکل‌گیری شکاف طبقاتی، تبعیض، تحقیر و دوری از آرمان‌های انقلاب اسلامی، منتظر افت رتبه علمی کشور و ضربه خوردن حوزه صنعت نیز باشیم.
منتشر شده در روزنامه جوان ( لینکش در جوان آنلاین)